Nederland is vrij van veel nare ziektes die elders in de wereld wél voorkomen. Als de dreiging voor Nederlandse infecties toeneemt spreken we van 'emerging diseases'. In 2020 vielen de eerste menselijke slachtoffers van het West Nile virus, ook besmettelijk voor paarden. Een paar jaar terug werd de paardenwereld opgeschrikt door infecties met het equine infectieuze anemie virus. Veel infectieuze ziektes zijn al in de landen om ons heen in Europa aanwezig. Vanwege import en de klimaatverandering neemt de kans op besmettingen in Nederland toe. Welke ziektes zijn een gevaar, en waar moet u op letten? Hieronder een overzicht.
Vele diersoorten waaronder insecten, vogels, zoogdieren én mensen kunnen geïnfecteerd worden met het West Nijl virus (WNV). Alleen muggen kunnen het virus overdragen van de ene diersoort naar de andere. Vogels zijn vaak de besmettingsbron van de mug omdat het virus zich in vogels sterk kan vermeerderen, vaak zonder dat de vogel daar last van heeft. Mensen en paarden kunnen wel besmet raken, maar verspreiden de ziekte vrijwel nooit, omdat het virus in paarden en mensen zelf nooit genoeg kan vermeerderen om een volgende mug te besmetten. Oorspronkelijk kwam de ziekte alleen voor in Afrika, maar sinds 2000 heeft het zich ook over grote delen van Amerika, Azië en Europa verspreid. In 2020 is de ziekte bij meerdere mensen in Nederland vastgesteld. Dat betekent dat we voor het muggenseizoen van 2021 extra waakzaam moeten zijn.
Zowel bij mensen als paarden zijn de verschijnselen meestal griepachtig: koorts, sloomheid en verminderde eetlust. Soms, zeker bij een verminderde weerstand, kan de ziekte ook verlammingsverschijnselen, spiertrillingen, gedragsveranderingen en ataxie veroorzaken. In het ergste geval raken paarden verlamd en komen te
overlijden of moeten worden geëuthanaseerd. Als in die periode grote vogelsterfte optreedt, wordt West Nijl virus een meer waarschijnlijke oorzaak. Momenteel zijn ziektes als rhinopneumonie, botulisme of vergiftiging waarschijnlijker veroorzakers van zulke verschijnselen.
Ook wel 'african horse sickness genoemd' en paarden worden besmet door een de beet (geen steek) van vliegjes
(knutten) die besmet zijn met het Afrikaanse paardenpestvirus. De ziekte is dus niet overdraagbaar tussen paarden en ook niet besmettelijk voor mensen. Het virus is verwant aan het bluetonguevirus, welke in 2006 voor Blauwtong zorgde bij herkauwers. Dat de besmettingsroute in Nederland mogelijk is, staat dus vast. Na besmetting duurt het 2-14 dagen voor het paard verschijnselen vertoont. Afgelopen jaar is de ziekte alleen in Afrika gemeld. De ziekte is zeer dodelijk: 70-95% van de besmette paarden sterft. De Afrikaanse paardenpest kent 4 uitingsvormen:
Equine
infectieuze anemie (EIA) is een dodelijke virusziekte bij paarden.
Nederland was officieel vrij van deze ziekte, tot op 4 juli 2017 de ziekte
werd aangetoond in een polopaard in Vreeland (Utrecht). De ziekte
verspreidt zich enkel via bloed-bloed contact: steeksnuiten van
insecten, vuile injectienaalden en eventueel instrumenten voor paarden
gebitsverzorging. De stekende insecten worden niet zelf besmettelijk,
enkel het bloed aan hun steeksnuit kan de ziekte overbrengen. Staan
paarden meer dan 200 meter uit elkaar, dan is dat gevaar geweken omdat
het bloed al is opgedroogd.
De meest voorkomende
verschijnselen bij paarden met EIA zijn sterfte, vermageren,
vochtophoping onder de buik, geel verkleuring van de slijmvliezen en
puntbloedingen. Als een paard sterk wordt verdacht van de ziekte, dan is
de dierenarts verplicht dit bij de NVWA te melden. Er zal
bloedonderzoek op antistoffen plaatsvinden bij het CVI in Lelystad. Als
het dier inderdaad besmet blijkt te zijn met EIA is euthanasie niet
verplicht, maar vaak wel de meest voor de hand liggende keus. Als
eigenaar ben je namelijk verplicht om verdere verspreiding van het virus
te voorkomen.
De grootste kans om de ziekte naar Nederland
te halen is paarden van buiten Europa importeren. Het is dan ook aan te
bevelen om die dieren op EIA te laten testen alvorens ze te importeren. Therapie of vaccinatie is niet mogelijk.
Op de website van de World Organisationd for Animal Health (OIE) wordt in een database wereldwijd bijgehouden waar belangrijke besmettelijke dierziektes uitbreken.
De database is hier te raadplegen.
Voor meer informatie over de opkomende paardenziektes kunt u hier een document downloaden van veterinairen verbonden aan de universiteitskliniek voor paarden in Utrecht.