Functie nieren en blaas

Een veel gehoorde klacht bij urinewegproblemen bij de kat is naast de bak plassen. Daarnaast zien we regelmatig katten met blaasgruis en -stenen en met problemen aan de nieren. Om beter te begrijpen wat urinewegproblemen precies zijn, is het belangrijk om te weten wat de urinewegen voor functie hebben voor het lichaam.

In de nier wordt urine gevormd, die verzameld wordt in het nierbekken. Vanaf het nierbekken loopt de urinebuis naar de blaas. In de blaas wordt de urine verzameld, totdat de blaas vol is en het dier door ontspannen van de blaasspier de urine via de plasbuis uit plast.

Nieraandoeningen

De nieren hebben een enorme reservecapaciteit. We zien pas problemen wanneer nog minder dan 25% van het gezonde nierweefsel over is. Als er zoveel schade is dat de nieren het niet meer aankunnen, kan het lichaam de vocht- en zouthuishouding niet meer op orde houden en worden stoffen in de urine uitgescheiden die daar normaal niet in horen. Ook wordt er minder vocht teruggehaald naar het lichaam en blijven er afvalstoffen in het bloed achter.

Nierproblemen kunnen chronisch zijn; dit sluipt er langzaam in en zien we vaak bij oude dieren. Acuut nierfalen ontstaat vaak juist in heel korte tijd, bijvoorbeeld door ontstekingen door een bacterie of het eten van giftige planten zoals lelies.


Op de foto ziet u een doorsnede van een gezonde nier (links) en een zieke nier (rechts)

nepnier bijgesneden

Klachten

Doordat het lichaam zijn afvalstoffen niet meer kwijt kan wordt het dier ziek: braken, diarree, lusteloosheid, anorexie, tandvleesontsteking, veel drinken en plassen (pu/pd) en hersenverschijnselen (sloomheid en soms epilepsie). De kat zal meer gaan drinken en plassen. Eiwitten en suiker worden uitgeplast, waardoor de kat vermagert en zwak wordt. Bij langdurige nierproblemen zien we ook vaak bloedarmoede.



Behandeling

De behandeling van nierfalen hangt af van de oorzaak en de ernst. Het is belangrijk dat een kat goed eet, dat er voldoende vocht binnenkomt zodat de nieren gespoeld kunnen worden en dat de oorzaak, als dat kan, aangepakt wordt. Sommige nieraandoeningen zijn niet meer volledig te genezen. Met ondersteunende therapie kunnen dieren er vaak echter nog goed mee leven. Er kan dan gedacht worden aan medicatie, aan een speciaal dieet (Hill's k/d), en het bevorderen van drinken met bijvoorbeeld een drinkfontein.


Blaasaandoeningen

De afvoerende urinewegen hebben een geheel eigen problematiek en zijn vaak oorzaak voor onzindelijkheid en ook chronische pijn bij katten. De blaas raakt ontstoken door mechanische problemen (steentjes en gruis) en/of door bacteriën. Ook kan er sprake zijn van een idiopatische cystitis (een blaasontsteking waarvan de oorzaak niet bekend is). 1-10% van de katten maken een vorm van blaasontsteking door. Bij katten die alleen binnen leven of met meer katten in één huis wonen wordt het vaker gezien.

dkbo struviet urine bewerkt

Blaasgruis en stenen

Blaasgruis en stenen komen veel voor bij katten en is een groot probleem, daarom wordt deze wat verder uitgelicht. Het probleem komt met name voor bij katers met overgewicht. Waarom sommige katten last hebben van gruis en stenen is niet geheel duidelijk, er zijn echter wel factoren zoals de zuurgraad van de urine, een voorafgaande infectie, overgewicht, stress en veranderde hoeveelheid zouten in de urine. De stenen bestaan uit kristallen, voornamelijk worden struviet (zie foto met rode pijl) en calciumoxalaat gezien. De steentjes kunnen een verstopping van de plasbuis geven en deze katten overlijden binnen een paar dagen. Daarom is een kat die niet meer kan plassen altijd spoed!

Klachten

Veel voorkomende klachten bij blaasproblemen zijn: vaak en kleine beetjes plassen, bloed bij de urine, miauwen bij plassen, onzindelijkheid, overmatig likken van de buik en tussen de achterpootjes, niet kunnen plassen, stress door aanhoudende pijn en niet op de kattenbak willen.


Diagnose

Om de oorzaak van de problemen te achterhalen kunnen er meerdere onderzoeken gedaan worden. Meestal wordt gestart met urine onderzoek. Afhankelijk van de uitslag kan er verder gekeken worden door middel van bloedonderzoek, echografie, röntgenfoto's of urinekweek. Soms komt er geen oorzaak uit en kan gedacht worden aan een gedragsprobleem, maar het is belangrijk om eerst de medische oorzaken uit te sluiten voordat deze conclusie getrokken mag worden.


Therapie

Blaasaandoeningen hebben in het algemeen dezelfde therapie, maar verschillen toch op een aantal fronten. In het algemeen is het belangrijk om veel water aan te bieden, zoals bij nieraandoeningen worden vermeld. Hierdoor wordt de urine verdund en zullen de stoffen die in de urine zitten minder irritatie aan de blaaswand geven. Ondersteunend kunnen er ook pijnstillers en/of blaasonspanners gegeven worden. Antibiotica heeft alleen zin als er een bacterie meespeelt. Bij blaasgruis kan het op lange termijn voordeliger zijn om een operatie uit te laten voeren, waardoor de urinebuis wijder wordt gemaakt. Blaasstenen moeten meestal verwijderd worden met een operatie. Ook is er een dieet nodig om kleine steentjes op te lossen en de kristalvorming te voorkomen in de toekomst. (Hill's c/d) Als de blaasproblemen voornamelijk door stress veroorzaakt worden, is het belangrijker om de oorzaak van stress te verminderen, dan de stress zelf te onderdrukken.

IMG_9336

Een aantal tips voor stressreductie:

  • Omgevingsverrijking, om verveling te voorkomen.
  • Krabpalen, verstopplekjes, drink- en voerbakjes door het huis verdelen op verschillende plaatsen
  • Katten buiten weren
  • Hoge en veilige plaatsen aanbieden
  • Feromonen inzetten, zoals Feliway
  • Voldoende en schone kattenbakken (aantal katten + 1)

Eerste hulp bij onzindelijkheid

Maak altijd eerst een afspraak bij de dierenarts om medische oorzaken uit te sluiten.

  • Houd de kattenbak goed schoon. Sommige katten blijven lang gebruik maken van een vieze kattenbak, maar anderen weigeren te plassen op een bak waar al ontlasting in ligt.

  • Ontdek de voorkeuren van de kat door een aantal kattenbakken naast elkaar te zetten en te vullen met verschillende soorten kattenbakgrit. Ook verschillende vormen kattenbakken kunnen uitgetest worden.

  • Reinig de plekken buiten de bak waar de kat geplast heeft goed met enzymatisch wasmiddel. Deze alternatieve toiletlocaties kun je onaantrekkelijk maken met dubbelzijdig tape, aluminiumfolie of door er een meubelstuk op te zetten. Niet met bleekmiddel of ammoniak, dit kan aantrekkelijk zijn voor katten om er juist te gaan plassen!

  • Zorg voor voldoende makkelijk bereikbare kattenbakken op diverse locaties. Oudere katten met gewrichtsproblemen kunnen een kattenbak met lage instap makkelijker inlopen.

  • De gouden regel over het aantal kattenbakken luidt: Het aantal katten in huis + 1.

  • Straf de kat nooit! Schreeuwen, slaan of de kat met zijn neus door de urine of ontlasting halen is zinloos en contraproductief. Door de toegenomen spanning kan het gedrag zelfs verergeren.